Zespół hiperstymulacji jajników – obecnie nie ma określonej konkretnej ilości kobiet które cierpią na to schorzenie. Szacuje się iż obejmuje ona około 1% osobniczek płci żeńskiej. Nie do końca określone są też przyczyny występowania zespołu hiperstymulacji jajników, najczęściej przyjmuje się iż powstaje ona w wyniku agresywnego, dynamicznego leczenia niepłodności. Zazwyczaj leczenie oparte jest na wywołaniu, wymuszeniu na organizmie owulacji która ma doprowadzić do efektu końcowego czyli zwiększyć szanse zajścia w ciąże.
Specjaliści ostrzegają, że wysokie dawki preparatów gonadotropin zagrażają nie tylko zdrowiu matki, ale mogą powodować również nieprawidłowości w rozwoju płodu. Dlatego bardzo ważne jest informowanie pacjentek które zostają przygotowane do zabiegu in vitro.
Zespół hiperstymulacji jajników a niepłodność
Temat niepłodności stanowi nieodłączny temat badań lekarskich oraz starań medycyny o usprawnienie tego procesu i jednoczesne wsparcie około 40 % rodziców borykających się z tym problemem. Niepłodność dotyka co siódmą parę starającą się o potomstwo. Sposób leczenia zależy od przyczyny. W przypadku kobiet, kłopoty z zajściem w ciążę mogą być spowodowane zaburzeniami hormonalnymi. Oprócz wyżej wymienionych przyczyn można dopatrywać się w dysfunkcjach jajników, narządów rozrodczych, defektach budowy macicy, mięśniakach, czy nieprawidłowym składzie śluzu szyjkowego mogą znacząco wpływać na zdolność do prokreacji.
Jedną z metod leczenia bezpłodności jest farmakologiczne pobudzenie jajników przez stosowanie preparatów gonadotropiny, jest to kontrolowana hiperstymulacja jajników (COH), w efekcie której dochodzi do pobrania komórek jajowych, które następnie biorą udział w procesie zapłodnienia pozaustrojowego. W metodzie tej wykorzystuje się analogi oraz cytryniany które podaje się w odpowiednim momencie cyklu miesięcznego kobiety. Niestety, COH jest obarczona powikłaniem w postaci zespołu hiperstymulacji jajników (OHSS). Występuje ono niezwykle rzadko, jednak stanowi poważne zagrożenie życia kobiety.
Jeśli leczysz się z powodu niepłodności i zaczęły ci doskwierać silne bóle brzucha, powiększenie jego obwodu, uczucie duszności, osłabienia i kołatania serca, koniecznie zgłoś się do lekarza, wskazuje to na zespół hiperstymulacji jajników (OHSS). To schorzenie jest najcięższym powikłaniem występującym w przypadku stymulacji jajeczkowania.
Przyczyny
Zespół hiperstymulacji jajników pojawia się w następstwie indukowania owulacji przy użyciu leków, w szczególności gonadotropin. Dlaczego tak właśnie się dzieje? Otóż w prawidłowym cyklu miesięcznym dochodzi z reguły do powiększenia jednego pęcherzyka w jednym jajniku, z którego uwalnia się podczas owulacji jedna komórka jajowa. Jednak kiedy podaje się pacjentce leki hormonalne możliwe jest dzięki temu indukowanie wielu pęcherzyków równocześnie w obu jajnikach. Skąd taka reakcja organizmu? Powikłanie to występuje w skutek nadmiernej odpowiedzi jajników na zastosowanie podawanych leków.
Aby możliwe było zapobiegnięcie powyższej sytuacji zaleca się:
– precyzyjne rozpoznanie warunków wstępnych,
– indywidualne dobranie dawki leków,
– monitorowanie przebiegu leczenia,
– przerwanie leczenia w momencie zaobserwowania patologicznych zmian,
– zmniejszenie dawki HCG u pacjentek szczególnie zagrożonych.
Specjaliści którzy zajmują się leczeniem niepłodności małżeńskiej za pomocą technik wspomaganego rozrodu powinien zapewnić ciągłość leczenia obu partnerom w razie wystąpienia powikłań.
Objawy
Do najczęściej spotykanych objawów zespołu hiperstymulacji jajników zaliczamy między innymi:
– silne bóle brzucha, obrzęki, wzdęcie brzucha oraz czasem objawy duszności. Wszystkie powyższe zaburzenia stanowią wynik bardzo dużego powiększenia się jajników ale także powstają w efekcie nagromadzenia się płynu wodnego w jamach ciała co w konsekwencji może zagrażać zdrowiu i życiu kobiety. Powikłanie to, w postaciach ciężkich jest groźne dla życia i wymaga intensywnej opieki w warunkach szpitalnych.
Wyróżnia się trzy postacie zespołu hiperstymulacji jajników (OHSS) i ich objawy:
– postać łagodna – nudności, wymioty, biegunka i uczucie napięcia podbrzusza,
– postać umiarkowana – oprócz standardowych objawów dodatkowo występuje płyn w jamie brzusznej,
– postać ciężka – powiększenie powyżej 12 cm jajników, zaburzenia oddychania, krzepnięcia i dysfunkcje nerek.
Innym objawem towarzyszącym zespołowi hiperstymulacji jajników może być wystąpienie zaburzeń elektrolitowych, zaburzeń krzepliwości krwi, w krańcowych przypadkach mogą one zagrażać życiu. Dlatego stosowanie środków do stymulacji w postaci gonadotropin odbywa się pod ścisłą kontrolą lekarza.
Leczenie
Lekarz już podczas pierwszej wizyty ocenia, jak wyglądają jajniki, ile jest tak zwanych pęcherzyków pierwotnych. W przypadku łagodnego przebiegu choroby, stosuje się jedynie leczenie zachowawcze, ponieważ stężenie gonadotropiny spada samoistnie po ok. 7 dniach u kobiety niebędącej w ciąży i po 10-20 dniach u ciężarnej. Jeśli jest ich prawidłowa liczba nie ma ryzyka hiperstymulacji. Ale gdy kobieta ma 20–30 tych pęcherzyków pierwotnych, a oprócz tego jeszcze inne dane z wywiadu mogą wskazywać na zespół policystycznych jajników wówczas lekarz musi się obawiać o zespół hiperstymulacji i wtedy albo dobiera odpowiedni sposób stymulacji, albo przeprowadza inny zabieg in vitro.
