Gangliozydoza GM1 to jedna z chorób spichrzeniowych należących do grupy lizosomalnych chorób spichrzeniowych. Istotną schorzenia jest kumulowanie się substancji szkodliwych w miejscach, gdzie nie powinny się znajdować, czyli w lizosomach (pęcherzykach wypełnionych enzymami trawiennymi). Powodem zaburzenia jest brak, niedobór enzymu odpowiadającego za wydalanie substancji toksycznych. Przyczyna braku enzymu zaś jest mutacja genetyczna.
Gandliozydoza GM1 – przyczyny i objawy
Chorobę rozpoznaje się zaledwie u jednej osoby na 100 do 200 tysięcy urodzeń. Najczęściej występuje u Romów, mieszkańców Malty, Brazylii i Cypru. Przyczyną gandliozydozy GM1 jest mutacja genetyczna w wyniku której nieprawidłowe przemiany gangliozydów powodują odkłanianie się gangliozydów GM1, oligosacharydów oraz mukopolisacharydowego siarczanu keratanu i jego pochodnych w ośrodkowym układzie nerwowym. Złogi tychże substancji dają objawy chorobowe i odpowiadają za uszkodzenia układu nerwowego.
Gangliozydoza GM1 jest chorobą monogenową, dziedziczoną autosomalnie recesywnie. Z tego względu iż dziecko musi otrzymać aż dwie wadliwe kopie genów jest to choroba rzadka. Mutacją objęty jest gen GLB1 ( 3p22.3 ) kodujący beta-galaktozydazę. Mimo wszystko z pozoru zdrowa para może spłodzić chore dziecko, gdyż wadliwe geny nie muszą być aktywne u swych nosicieli. Zawsze jednak mając w rodzinie osobę chorą warto wykonać badania genetyczne, które pozwolą oszacować ryzyko spłodzenia dziecka z wadami genetycznymi.
Gangliozydoza GM1 – przebieg choroby
Choroba może mieć bardzo rozmaity przebieg obejmując szerokie spektrum objawów lub też jedynie wybrane objawy. Nasilenie dolegliwości również może się różnić. Objawy chorobowe obejmują nie tylko układ nerwowy ale tez wzrok. Co więcej rozpoznawane są także cechy dysmorficzne. W celach diagnostycznych rozróżnia się trzy typy choroby. Pierwszym typem jest postać niemowlęca.
Charakteryzuje się początkiem schorzenia przed ukończeniem szóstego miesiąca życia i ciężkim stanem neurologicznym, wyraźnie postępującym. Łączy ona w sobie cechy neurolipidozy i mukopolisacharydozy (zespół Hulrer i chropowatość rysów twarzy). Dzieci z tym rozpoznaniem umierają bardzo szybko w wyniku licznych infekcji płuc i niewydolnością krążeniowej. Zgony następują jeszcze przed końcem drugiego roku życia.
Postać dziecięca to drugi typ choroby. Rozpoznaje się ją przed końcem trzeciego roku życia. Wyróżnia ja łagodne powiększenie narządów wewnętrznych i opóźniony rozwój ruchowy i poznawczy dziecka. Zgony w tej postaci następują około dwudziestego roku życia. Postać dorosła to trzeci typ choroby diagnozowany przed trzydziestką. W tym typie występuje normalny rozwój neurologiczny, a jednocześnie postępujące otępienie. Długość życia bywa różna.
Diagnostyka
Do diagnozy w kierunku gangliozydozy GM1 skłaniają takie objawy jak guzowatość czoła, szerokie zakończenie nosa, nisko osadzone uszy i nadmierne owłosienie, a także chropowatość skóry. Ponadto obserwuje się u pacjentów objaw wiśniowo-czerwonej plamki w badaniu dna oka i wisceromegalię (powiększenie narządów wewnętrznych) oraz kardiomiopatię przerostową.
Na dalszym etapie badań istotne są objawy w postaci opóźnienia psychoruchowego, atakcji czy hiperrefleksji. Objawy te są niejednorodne, bowiem u jednych pacjentów występują wszystkie, u innych tylko wybrane w rozmaitej konfiguracji. Diagnozę winny uzupełniać badania genetyczne oraz analityczne z zakresu biochemii beta-galaktozydazy. Mimo identyfikacji mutacji genetycznej choroba jest nieuleczana. Leczenie bazuje na redukcji objawów i łagodzeniu dolegliwości
