Pyłkowica to jedna z chorób o podłożu alergicznym. Głównym jej objawem jest pojawienie się sezonowego zapalenia błony śluzowej nosa oraz spojówek. Występowanie pyłkowicy związane może być jednocześnie z innymi dolegliwościami takimi jak np.; napady astmy oskrzelowej, nieprawidłowości w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego oraz skóry.
Objawy pyłkowicy
Pyłkowica jest chorobą ogólnoustrojową. Najczęściej pierwsze objawy można obserwujemy w wieku szkolnym, chociaż w ostatnich latach coraz częściej występuje ona także u młodszych dzieci nawet w wieku przedszkolnym. Objawy występowania pyłkowicy mogą dotyczyć wyłącznie górnych dróg oddechowych ale z upływem czasu mogą swoim obszarem obejmować także inne narządy.
Objawy uczulenia na pyłki roślin może występować w postaci:
– zmian skórnych
– zapalenie błony śluzowej nosa,
– astmy oskrzelowej,
– zapalenia spojówek,
– objawów ogólnych.
Zapalenie błony śluzowej nosa.
Większość objawów towarzyszących pyłkowicy jest powszechnie znane. Katar sienny wywołany sezonowym zapaleniem błony śluzowej nosa objawia się kichaniem, czasem o stanie wodnistym, niejednokrotnie wraz z odczuciem blokady nosa lub świądem narządu oddychania.
Obrzęk błony śluzowej nosa zwiastuje zazwyczaj stan zapalny zatok przynosowych. Może to w efekcie powodować upośledzenia drożności ujść zatok przynosowych oraz trąbek słuchowych. Następstwem tego mogą być bóle głowy a także niekiedy występujący niedosłuch. Jednym z objawów występowania kataru jest oddychanie poprzez rozchylone usta.
Zapalenie spojówek
Głównym objawem najprostszym do zaobserwowania jest charakterystyczny świąt spojówek, ale także niekiedy występujące łzawienie oraz obrzęk powiek, a także pęknięcie naczynek czerwonych spojówek.
Astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa w okresie nasilenia pylenia objawia się w postaci napadowego kaszlu, często bardzo męczącego oraz suchego. Niejednokrotnie objawom tym towarzyszą zaczerwienie oczu oraz swędzenie nosa.
Zmiany skórne
Występowanie zmian skórnych w pyłkowicy może przybierać różną postać. Poczynając od pokrzywki, przez obrzęki naczynioruchowe w efekcie mogą prowadzić do atopowego zapalenia skóry. Zmianom skórnym bardzo często towarzyszą objawy ze strony układu nerwowego takie jak znużenie, trudności w koncentracji, stany depresyjne.
Często, zwłaszcza u dzieci występuje:
– wysypka i napadowy rumień wokół ust,
– objawy ze strony przewodu pokarmowego pod postacią nudności, wymiotów, biegunek, bólów brzucha
– duszność i surowiczy wyciek z nosa.
Przyczyny i rozpoznanie występowania pyłkowicy
Pyłkowica to choroba sezonowa, występuje jedynie w okresie kwitnienia, wówczas to z roślin wydostaje się pyłek – czyli męskie komórki rozrodcze roślin. Jest on rozprowadzany w powietrzy przez co choć niewidoczny powoduje u niektórych poważne konsekwencje zdrowotne. W większości osób które mają pyłkowice dotyczy ona uczulenia na pyłki traw, zbóż oraz drzew.
Zwiększające się nasilenie pyłkowicy jest ściśle związane ze zwiększeniem stężenia pyłku w powietrzu.
Rozpoznanie pyłkowicy
Skuteczne i jednoznaczne rozpoznanie pyłkowicy może nastąpić tylko i wyłącznie w trakcie wywiadu lekarskiego. Lekarz zaleca wykonanie testów oraz badań przedmiotowych. Wykonywana jest ocena przeciwciał IgE oraz próby prowokacyjne mające ułatwić wykrycie alergenu.
Diagnostyka pyłkowicy odbywa się na podstawie wykonanych testów skórnych opartych na natychmiastowym odczynie skórnym. Przedstawiciel medyczny podaje alergen, który wiąże się ze swoistą IgE na powierzchni mastocytów. Wówczas dochodzi do uwolnienia histaminy i pojawienia się reakcji alergicznej. Występująca reakcja alergiczna objawia się w postaci bąbla otoczonego rumieniem.
Rodzaje testów skórnych
Można wyróżnić dwa główne rodzaje testów skórnych;
– punktowe,
– śródskórne.
Test punktowy polega na tym, że roztwór zawierający alergen jest umieszczany na skórze. Następnie skóra zostaje nakłuta w obrębie kropli roztworu. Przy pomocy tuberkulinowej strzykawki wstrzykuje się preparat z alergenem, który przedostaje się do warstwy powierzchownej skóry.
Testy śródskórne charakteryzują się większa czułością. Wykorzystują one reakcję alergiczna typu natychmiastowego, a dodatkowo także reakcję alergiczną typu opóźnionego.
Leczenie pyłkowicy
Leczenie pyłkowicy głównie można podzielić na;
– przyczynowe,
– objawowe.
Leczenie przyczynowe obejmuje zmniejszenie ekspozycji chorego na pyłki. Przeprowadza się je poprzez unikanie:
– przebywaniu na otwartym powietrzu w obszarze pylących roślin,
– jazdy na rowerze wczesnym rankiem,
– unikanie kontaktu z poranną mgłą zawierającą duże ilości pyłków,
– kontaktu z sianem, które uczula również poza sezonem,
– wskazane jest zamykanie okien w godzinach nocnych,
– przebywanie na basenach, pomieszczeniach klimatyzowanych
– zalecane są pobyty nad morzem
Jeśli brak efektów leczenia przyczynowego stosowana jest immunoterapia swoista zwykle przeprowadzana w okresie poprzedzającym okres pylenia. Oprócz klasycznej immunoterapii swoistej, w której preparaty podawane są podskórnie, w ciągu ostatnich lat znaczną popularność zdobywa immunoterapia swoista podjęzykowa. Metoda ta polega na podawaniu szczepionki podjęzykowej codziennie na czczo w zwiększającej się ilości i stężeniu, do osiągnięcia dawki maksymalnej i tak do czasu złagodzenia przebiegu choroby.
Pyłkowica – leczenie farmakologiczne
Stosowane jest w zależności od rodzaju występowania objawów, ich nasilenia i czasu, w którym pacjent zgłasza się do lekarza.
Zalecane jest stosowanie leków;
– powodujących miejscowe obkurczenie naczyń błony śluzowej nosa i spojówek,
– leki przeciwhistaminowe – podawane przewlekle doustnie, donosowo i dospojówkowo.
– leki przeciwzapalne – podawanie przewlekle, donosowo, dospojówkowo i wziewnie.
