Chemioterapia to jedna z podstawowych metod leczenia nowotworów złośliwych. Głównym celem stosowania chemioterapii jest zniszczenie komórek nowotworowych za pomocą odpowiednich leków przeciwnowotworowych (tzw. chemioterapeutyków). Jedną z charakterystycznych cech nowotworów złośliwych jest zdolność do bardzo szybkich podziałów komórkowych. Rola chemioterapeutyków polega na zniszczeniu intensywnie dzielących się komórek nowotworu złośliwego.
Rodzaje chemioterapii
Chemioterapia radykalna– ma ona na calu całkowite wyeliminowanie komórek nowotworowych. Stosuje się ją w przypadku nowotworów chemio wrażliwych jak i chemio wyleczalnych.
Chemioterapia indukcyjna– stosuje się ją przed zabiegami chirurgicznymi. Ma ona na calu zmniejszenie guza, co umożliwia jego usunięcie. Przy czym dodatkowo ogranicza możliwość rozsiewania się komórek nowotworowych.
Chemioterapia uzupełniająca– stosowana po radykalnych operacjach. Jej zadaniem jest zniszczenie mikro przerzutów, które mogły pozostać w organizmie.
Chemioterapia jednoczasowa– stosowana równocześnie z chemioterapią radykalną, jej zadaniem jest zwiększenie wrażliwości komórek nowotworowych na działanie promieniowania jonizującego.
Sposób podania chemioterapii
Chemioterapie najczęściej stosuje się dożylnie. Leki podawane są za pomocą kroplówek bezpośrednio do żyły. Po zakończeniu sesji igłę należy usunąć. Często niestety zdarza się, że pacjent musi mieć założony port do żyły centralnej, ponieważ zwykłe podanie dożylne jest zbyt bolesne lub niemożliwe z innego powodu. Chemioterapię stosuje się w cyklach powtarzalnych, standardowo, co trzy tygodnie lub częściej.
Inne drogi podanie chemioterapii
- Doustne w postaci tabletek
- Zastrzyki podawane domięśniowo
- Wstrzykiwanie leku w obrębie nowotworu
Działanie chemioterapeutyków
Działanie chemioterapeutyków dzielimy na trzy grupy.
Pierwsze o działaniu anty metabolicznym tak zwane fałszywe metabolity. Podczas syntezy kwasów nukleinowych niezbędnych do podziału każdej komórki (w tym komórki nowotworu złośliwego) wchodzą w skład tworzonych w komórce nowych kwasów nukleinowych. Skutkiem ich wbudowania do tych kwasów jest utrata przez komórkę dalszej możliwości podziału, co z kolei powoduje zatrzymanie wzrostu nowotworu i zniszczenie jego komórek.
Druga grupa leków przeciwnowotworowych, tzw. leki alkilujące, wiążą się z kwasami nukleinowymi (DNA, RNA) i białkami, również powodując utratę przez komórki możliwości podziału i jej śmierć.
Trzecia grupa stosowana w ramach chemioterapii to tzw. leki pochodzenia naturalnego (roślinnego), a ich mechanizm jest, co do zasady podobny do działania leków alkilujących – za pomocą różnych mechanizmów prowadzą do uszkodzenia kwasów nukleinowych i zahamowania podziału komórek.
Chemioterapia – działania niepożądane
Problem chemioterapii polega jednak na tym, że poza złośliwymi komórkami niszczy ona również te dobre. W związku z tym wywołuje wiele działań niepożądanych. W trakcie jej stosowania pacjenci skarżą się na bóle brzucha, wymioty i nudności. Następuje uszkodzenie mieszka włosowego, za czym idzie wypadanie włosów. Może nastąpić zaburzenie pracy nerek, choroby serca, układu nerwowego i wiele różnego rodzaju powikłań.
