Choroby jąder – Jądra (łac. testis, orchis) – męskie narządy rozrodcze, które odpowiedzialne są za produkcję męskich komórek płciowych (plemników) oraz męskich hormonów płciowych. Jądra wraz z przylegającymi do nich narządami są położone w worku mosznowym (mosznie), na zewnątrz ciała, gdzie w niższej temperaturze niż temperatura ciała wydajniej przebiega proces powstawania plemników. Lewe jądro znajduje się zwykle niżej od prawego.
Jądro składa się ze struktur zwanych płacikami. Każdy płacik zbudowany jest z 1-4 kanalików nasiennych, zatopionych w zrębie zbudowanym z tkanki łącznej i komórek gruczołu śródmiąższowego. Średnia długość jednego kanalika wynosi 50 cm. W kanalikach zachodzi proces powstawania plemników. Możliwe jest to dzięki nabłonkowi plemnikotwórczemu, który wyściela kanaliki. Dodatkowo ściana kanaliku zawiera kilka warstw komórek mięśniowych i tkankę łączną właściwą luźną. Płaciki oddzielone są od siebie pasmami tkanki łącznej odchodzącej od śród jądra, czyli miejsca w górnej tylnej części jądra, przez które wnikają do niego naczynia i nerwy. Jądro otoczone jest osłonką pochwową będącą podwójną błoną surowiczą otrzewnej. Pod osłonką znajduje się błona biaława zbudowana z tkanki łącznej właściwej włóknistej. Jej część wewnętrzna zawiera liczne naczynia przez co nazywana jest błoną naczyniową.
Wśród najczęściej spotykanych chorób jąder spotykamy:
– rak jądra,
– wnętrostwo,
– żylaki powrózka nasiennego.
Rak jądra
Jednym z warunków przemawiających na korzyść pacjenta w przypadku stwierdzenia raka jądra jest jego wczesne wykrycie. Warto pamiętać iż rak jądra jest najczęstszym nowotworem u mężczyzn pomiędzy 20 a 34 rokiem życia. Medycyna potrafi skutecznie walczyć z tą chorobą. Konieczne są samobadania mężczyzn które można z powodzeniem przeprowadzić samodzielnie w domowym zaciszu. Powinno się wtedy wziąć każde jądro pomiędzy dłoń jednej ręki i palce drugiej i delikatnie rolować, szukając ewentualnych guzków.
Ryzyko zachorowania na raka jąder zwiększa się w szczególności w przypadku mężczyzn u których stwierdzono:
– wnętrostwo czyli niezstąpienie jąder do worka mosznowego,
– po operacji przepukliny pachwinowej;
– z zespołem Downa;
– wśród dzieci z niską wagą urodzeniową;
– lub u których matki zaszły w ciążę w starszym wieku.
Wśród najczęściej występujących i najbardziej charakterystycznych objawów raka jąder możemy zaliczyć miedzy innymi:
– bezbolesny guz jednego z jąder,
– ból w mosznie,
– powiększenie gruczołów piersiowych,
– zmniejszenie wymiarów jądra.
WNĘTROSTWO
Wnętrostwo może być spowodowane zaburzeniami hormonalnymi matki w czasie ciąży, niedojrzałością jądra, nieprawidłową budową ciała dziecka, np. niewłaściwym przyczepieniem jądrowodu (droga, którą zstępuje jądro) do jądra, z jednej lub do moszny, z drugiej strony. Dość często zdarza się, że jądra schodzą do moszny dopiero po urodzeniu, jeśli jednak nie pojawią się do ukończenia przez dziecko 3 miesiąca życia, koniecznie trzeba zwrócić się do lekarza. Należy przy tym pamiętać, że do 3. roku życia dziecka może dojść do samoistnego zstąpienia jąder do moszny, bez żadnej interwencji.
Leczenie należy rozpocząć, gdy u 3- 4 letniego chłopca jądra nie zstąpiły do moszny. Jeśli u dziecka występuje wnętrostwo obustronne to zaczyna się od podawania ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego.
Operacja polega na wydłużeniu powrózka nasiennego, sprowadzeniu jądra do moszny, ufiksowaniu go. Leczenie powinno być ukończone przed 6 rokiem życia dziecka. Niestety jądra niezstąpione 40 razy częściej ulegają przemianom nowotworowym w porównaniu do jąder prawidłowych.
W wielu przypadkach w leczeniu wnętrostwa stosuje sie terapię hormonalną. Leczenie niezstąpionego jądra polega na podaniu pacjentowi hormonu (bezpośrednio gonadotropiny kosmówkowej lub hormonu uwalniającego ją z organizmu). Hormony podaje się w kilku dawkach, w postaci zastrzyków. Ich ilość i skład uzależnione są od wieku i wagi dziecka. Taka terapia trwa zwykle kilka tygodni. Czasem konieczne jest jej powtórne zastosowanie po kilku miesiącach.
ŻYLAKI POWRÓZKA NASIENNEGO
Zmiany żylakowate powrózka nasiennego występują najczęściej u młodych mężczyzn. Zazwyczaj są najlepiej widoczne, gdy mężczyzna stoi, można zaobserwować wtedy postronkowo poszerzone sploty, najczęściej po lewej stronie ze względu na obecność lewej żyły jądrowej przechodzącej do lewej żyły nerkowej. Żylaki powstają na skutek działania na naczynia wysokiego ciśnienia hydrostatycznego, ma to miejsce w dysfunkcji zastawek, przy krążeniu obocznym, we wrodzonych chorobach tkanki łącznej, zakrzepicy żylnej, podczas ucisku z zewnątrz na żyły (np. guz) oraz wiąże się z różnym przebiegiem naczyń żylnych po obu stronach ciała.
W normalnych warunkach temperatura jąder powinna być niższa o 3 stopnie niż temperatura brzucha. U osób z żylakami jąder temperatura jest taka sama jak na brzuchu co skutkuje niekorzystnymi zmianami w składzie nasienia, liczby plemników, ich ruchliwości i liczby plemników prawidłowych.
W leczeniu żylaków zaleca się zabiegi operacyjne które polegają na podwiązaniu żyły jądrowej lub jej embolizacji.
