Łysienie może przyjmować wiele postaci. Łysienie bliznowaciejące to grupa chorób powodujących nieodwracalne zmiany związane z utratą włosów. Istotną łysienia tego rodzaju jest zmiana mieszków włosowych w tkankę łączną włóknistą. Jest to schorzenie stosunkowo „młode”, opisane pierwszy raz zaledwie dwie dekady temu.
Łysienie bliznowaciejące
Mimo iż schorzenie rozpoznawane jest od niedawna jako odrębny rodzaj łysienia to jest bardzo często rozpoznawane. Czasem uznaje się ten rodzaj łysienia za element liszaja płaskiego mieszkowego. Najczęściej schorzenie dotyczy kobiet po okresie menopauzy, niemniej dotyka także pleć męską. Łysienie bliznowaciejące może być pierwotne lub wtórne.
Pierwotne występuje wtedy, kiedy choroba od razu atakuje mieszki włosowe, natomiast wtórne gdy do utraty włosów dochodzi w wyniku innych procesów chorobowych. Do tego typu chorób należą infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, jakie sukcesywnie uszkadzają mieszki włosowe. Przyczyny wystąpienia choroby nie są rozpoznane.
Podejrzewa się iż odpowiedzialne za łysienie są czynniki autoimmunologiczne. Za tą teza przemawia fakt, iż współistnieje ono z innymi chorobami na tle immunologicznym. Zwykle łysienie bliznowaciejące współistnieje z toczniem rumieniowatym, liszajem płaskim. Prócz tej obserwacji na uwagę zasługuje dostrzeżenie związku między gospodarką hormonalną a łysieniem u kobiet po menopauzie.
Prócz tych dwóch przyczyn wyróżnia się też inne czynniki zwiększające ryzyko łysienia jak czynniki środowiskowe, skażenia chemiczne itp. Zauważa się również związek z niektórymi wadami genetycznymi jak wodogłowie czy rozszczep kręgosłupa. Związki te jednak nie zostały naukowo udowodnione i pozostają w kręgu hipotez medycznych.
Nieodwracalne zmiany
O ile w przypadku innych typów łysienia możliwe jest odwrócenie zmian poprzez stymulację skóry i mieszków włosowych to w przypadku łysienia bliznowaciejącego nie ma takiej opcji. Zmienia ono budowę mieszka i uniemożliwia wzrost włosa. Wzrost włosa zaczyna siew tak zwanym opuszku na dnie mieszka, powyżej znajduje się przewężenie w którym znajdują się komórki macierzyste ulegające podziałom i mnożeniu się.
W innych typach łysienia procesy zapalne „atakują” przede wszystkim opuszkę włosa, w wyniku czego włos wypada. W łysieniu bliznowaciejącym naciek występuje w miejscu w którym włos powstaje jak i wzrasta niszcząc komórki macierzyste. Proces włóknienia zmienia całkowicie strukturę tkanki powodując utratę owłosienia.
Objawy
Objawem widocznym łysienia jest utrata owłosienia, jednak poza wypadaniem włosów do objawów łysienia należy uczucie pieczenia i swędzenia skóry głowy oraz ból odczuwany podczas dotykania włosów (tak zwana trichodynia). Na początku występuje tez rumień i rogowacenie okołomieszkowe. Utrata włosów występuje w różnej ich fazie wzrostu i zaczyna się od płatów czołowo skroniowych.
Czasem przenosi się na część polityczną i za uszy. U 80% pacjentów łysienie dotyczy również brwi a u 20% rzęs. Bardzo rzadko łysienie obejmuje całe ciało, jednak często zauważa się łysienie również innych części ciała niżeli głowa.
Zwykle schorzenie rozwija się sukcesywnie i stosunkowo wolno. Diagnoza rodzaju łysienia winna obejmować ocenę zmian z wykorzystaniem dermatoskopu. W tym rodzaju łysienia występuje charakterystyczny brak widocznych ujść mieszków włosowych w wyniku ich zarośnięcia (bliznowacenie). Zachowanie ujść mieszków włosowych może świadczyć o łysieniu plackowatym.
Ostatecznie wykonuje się badanie histologiczne fragmentu skóry z cechami łysienia. Wczesne wdrożenie leczenia może zatrzymać proces łysienia i „uratować” mieszki włosowe, które jeszcze nie zostały objęte procesem włóknienia. W procesie leczenia stosuje się glikokortykosteroidy pod postacią maści lub liotonu. W niektórych przypadkach można rozważyć przeszczep skóry owłosionej czy bezpośrednią transplantację włosów.
