Bruzdogłowiec szeroki – to tasiemiec czyli pasożytem jelita cienkiego. Jest największym spośród wszystkich z tego gatunku, gdyż starsze osobniki dochodzą nawet do 15–20 m długości. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznej budowy ciała czyli główki z podłużnymi bruzdami czepnymi po bokach, szyjki i kilku tysięcy członów w sumie około 4 tysięcy.
Główka pasożyta (tzw. skoleks) jest niewielka, osiąga 2-3 mm długości, około 1 mm szerokości. Spłaszczenie grzbietowo-brzuszne oraz bruzdy czepne (bothria), pomagają mu się utrzymać w ciele żywiciela. Skoleks łączy z resztą ciała rozciągliwa cienka szyjka. Pierwsze człony (około 20%) są jałowe, męskie i hermafrodytyczne. Pozostałe 80% stanowią człony dojrzałe, w których znajduje się macica przechowująca jaja.
Cykl rozwojowy
W organizmie człowieka może bytować od kilkunastu do kilkudziesięciu lat. Od innych odmian tasiemców różni się tym, że dojrzałe jajeczka wydostają się z członów tasiemca już w jelicie i wraz z kałem swobodnie są wydalane na zewnątrz organizmu ludzkiego. Zaraz po wydostaniu się na zewnątrz, jaja tasiemca bruzdogłowego, w przeciwieństwie do innych gatunków, nie zawierają jeszcze dojrzałej i gotowej do opuszczenia osłon jajowych larwy.
Dla dalszego rozwoju muszą przeniknąć do wody, aby dostać się kolejno do dwóch żywicieli pośrednich, a mianowicie do pewnej odmiany słodkowodnego raczka, zwanego oczlikiem oraz do niektórych ryb słodkowodnych (szczupak, okoń i inne) żywiących się m.in. oczlikami. Postaci larwalne są mało odporne na temperaturę i sól, stąd też gotowanie ryb, smażenie, solenie lub wędzenie niszczą zawarte w nich larwy bruzdogłowca.
Dalszy rozwój larw możliwy jest dopiero wówczas, gdy dostanie się do przewodu pokarmowego niektórych skorupiaków.
Stadium larwalne zwane procerkoidem odbywa się w organizmach Diaptomus gracillis i Cyclops strenuus. Procerkoid posiada z jednej strony oddzieloną częściowo partię z haczykami, z drugiej zaś zawiązek przyszłej główki. Jeżeli zakażony skorupiak zjedzony zostaje przez rybę, wówczas procerkoid przekształca się w drugie stadium larwalne, czyli tzw. plerocerkoid. Następnie larwa przechodząc przez ściany żołądka osiedla się najczęściej w mięśniach lub w tkance łącznej swojego żywiciela. Osiąga tam do 3 cm długości, ma główkę opatrzoną dwoma bruzdami i posiada długi ogonek. Następny i ostatni etap rozwoju odbywa się już w jelicie żywiciela ostatecznego czyli człowieka, psa lub kota. Tu w ciągu miesiąca larwa przekształca się w dojrzałego tasiemca.
Tasiemiec, który znalazł się już w przewodzie pokarmowym żywiciela ostatecznego i którego nie usunięto żadnymi środkami leczniczymi, może żyć tu bardzo długo powodując np. ciężką anemię podobną do anemii złośliwej.
Bruzdogłowiec szeroki – przyczyny
Na zarażenie bruzdogłowcem szerokim najbardziej narażone są osoby w szczególności:
– spożywające w dużych ilościach surową rybę,
– mający bezpośredni kontakt z rybami np. rybacy
– do grupy ryzyka należą także kucharze którzy próbują dań rybnych podczas gotowania.
Wiele kuchni świata wykorzystuje surową lub niedogotowaną rybę w kuchni. Przykładem jest kuchnia japońska i jej słynne sushi oraz sashimi, kuchnia włoska ze swoim carpaccio di persico, a także kuchnia francuska i tatar.
Dynamiczny rozwój różnych dziedzin w tym kulinarnych specjałów i ich migracje na cały świat umożliwia dynamiczny proces rozwoju przemieszczania się bruzdogłowca szerokiego. Współodpowiedzialny za ten stan jest także proces globalizacji który doprowadził do tego, że jedzenie surowej ryby w wymienionych daniach i innych stało się popularne na całym świecie. W rezultacie coraz więcej osób jest zagrożonych zakażeniem bruzdogłowcem szerokim.
Istnieją metody walki z tym groźnym tasiemcem. W jaki sposób? Otóż larwy tasiemca bruzdogłowca są wrażliwe na temperaturę i sól, dlatego obróbka ryb jest bardzo istotna. Nie powinno się w żadnym wypadku zapominać o gotowaniu, smażeniu, soleniu czy wędzeniu ryby wówczas likwiduje się groźne pasożytujące w nich larwy tego robaka.
Bruzdogłowiec szeroki – objawy
Wśród najczęściej spotykanych objawów towarzyszących bruzdogłowcowi szerokiemu zaliczamy:
– nagłe zapalenie wyrostka robaczkowego
– zapalenie dróg żółciowych
– bóle w nadbrzuszu
– mdłości
– utrata masy ciała
– osłabienie
– zanik łaknienia
– kurczliwość jelita cienkiego
– nadkwaśność
– torsje
– biegunka
– zaparcia
– zaburzenia snu
– uczucie ucisku w gardle
– zgaga
– wilczy głód lub brak łaknienia
– rozszerzenie źrenic
Bruzdogłowiec szeroki – leczenie
Zaleca się ograniczenie spożycia surowych i niedogotowanych ryb. Osoby, które są nosicielami pasożyta powinny poddać się leczeniu, by nie dopuścić do dalszych zakażeń. Podawanie leków przeciwpasożytniczych musi odbywać się koniecznie w oparciu o konsultacje lekarskie. W leczeniu zazwyczaj wykorzystuje się prazykwantel lub niklozamid. To właśnie pod ich wpływem działania pasożyt obumiera i jest wydalany z organizmu razem z kałem.
Warto uświadomić ludziom, jakie zagrożenia wiążą się z jedzeniem surowych ryb. Edukacja na temat tego, jak należy przyrządzać ryby, może wiele zmienić w tej kwestii.
